مهرگان در کیش ما
- laksariamir
- Sep 25, 2020
- 3 min read
روز اعتدال پاییزی و برابری شب و روز را در ایران از دیرباز جشن می‌گرفته‌اند. این جشن که در روز مهر از ماه مهر برگزار می‌شود ،جشن مهرگان نام دارد که پس از نوروز بزرگترین جشن ایرانیان باستان بوده‌است
--
مهرگان در کیش ما
روز مهر از ماه مهر است مهرگان در کیش ما
یادگار و سنتی از خلق دور اندیش ما
ارمغان روز و شب بر ما برابر بودن است
تا رها گردیم ز خودبینی و از هر نیش ما
در سیاهی های ضحاک زمان از دیرگاه
با فروغ نیکی خود میبرد تشویش ما
میزداید چون درفش کاویان نقش ضحاک
باد پاییز میکند یادی از آن در پیش ما
گرچه گم شد یادگار و کیش ما در کوره راه
برده اند نیکی و مهر از سفره درویش ما
این به ما هست تا بماند کیش نیکان پایدار
گر که بدخواهان دهر بنشسته در تفتیش ما
ما مهر و ماه میزان , چون زبرجد مهرگان
میدرخشد تا بیابیم خویشتن از خویش ما
میوزد بر جان خسته تا بیاد آریم امید
میدهد تسکین دمی این روح و جان ریش ما
تا به پا خیزیم به ضحاک زمان ما همزبان
کاوه را آرد بیاد نسل نیک اندیش ما
یادگار و سنتی از خلق دور اندیش ما
روز مهر از ماه مهر است مهرگان در کیش ما
ا.ه.ل ایرانی -اهلی- شهریور ماه ۱۳۹۹
---
روز اعتدال پاییزی و برابری شب و روز را در ایران از دیرباز جشن می‌گرفته‌اند. این جشن که در روز مهر از ماه مهر برگزار می‌شود ،جشن مهرگان نام دارد که پس از نوروز بزرگترین جشن ایرانیان باستان بوده‌است
به روایتی, مهرگان آغاز فصل پائیز است. به روایتی دیگر, این جشن مهم ایرانی به دوران ضحاک تازی باز می گردد . ضحاک و اقوام او مدتهای مدیدی بر ایران حکومت می کردند و عده کثیری از جوانان ایران زمین را به قتل رسانده بودند و مردم از ظلم و جنایات آنان به تنگ آمده بودند . در آن زمان کاوه آهنگر از میان مردم بر خاست و با برافراشتن چرم آهنگری خود که بعدها درفش کاویانی نام گرفته رهبری براندازی ضحاک تازی را بر عهده می گیرد و او را با یاری مردم در کوه دماوند زندانی می کنند و به ظلم او پایان می دهند
این جشن در مهر روز آغاز می‌شود و شش روز به درازا می‌انجامد و در روز رام روز به پایان می‌رسد. نخستین روز جشن، مهرگان عامه (همگانی) و واپسین روز جشن، مهرگان خاصه (ویژه) نامیده می‌شود. در زمان ساسانیان بر این باور بودند که اهوره‌مزدا یاقوت را در روز نوروز و زبرجد را در روز مهرگان آفریده‌است و از دیر باز ایرانیان بر این باور بودند که در این روز کاوه آهنگر علیه ضحاک به پاخاست و فریدون بر اژی دهاک (ضحاک) غلبه کرد
مردم ایران از هزاره دوم پیش از میلاد آن را جشن می‌گرفتند . مهرگان نیز همانند نوروز با آیین یگانه و آداب و رسوم ویژه برگزار می‌شود. مهر یا میترا در زبان فارسی به معنای «فروغ، روشنایی، دوستی، پیوستگی، پیوند و محبت» است و ضد دروغ، دروغ‌گویی، پیمان‌شکنی و نامهربانی کردن است. فلسفه جشن مهرگان سپاسگزاری از خداوند به خاطر نعمت‌هایی است که به انسان ارزانی داشته و استوار کردن دوستی‌ها و مهرورزی میان انسانهاست
پیشینه جشن مهرگان به هزاره دوم پیش از میلاد بر می‌گردد و بیش از ۴۰۰۰ سال قدمت دارد. دیرینگی این جشن دست کم تا دوران شاهان باستانی و بزرگی چون فریدون بازمی‌گردد. فردوسی در شاهنامه به روشنی به این جشن کهن و پیدایش آن در دوران پادشاهی فریدون اشاره کرده‌است
به روز خجسته سرِ مهر ماه / به سر برنهاد آن کیانی کلاه
زمانه بی اندوه گشت از بدی / گرفتند هر کس ره بخردی
دل از داوری‌ها بپرداختند / به آیین یکی جشن نو ساختند
نشستند فرزانگان شادکام / گرفتند هر یک ز یاقوت جام
میِ روشن و چهرهٔ شاه نو / جهان نو ز داد از سرِ ماه نو
به فرمود تا آتش افروختند / همه عنبر و زعفران سوختند
پرستیدن مهرگان دین اوست / تن‌آسانی و خوردن آیین اوست
اگر یادگارست ازو ماه و مهر / بکوش و به رنج ایچ منمای چهر
امروزه این جشن در دهم مهر برگزار می‌شود. گرچه برخی از ایران‌شناسان آنرا نادرست می‌دانند. در برخی ادبیات فارسی و شاهنامه فردوسی ، زمان برگزاری جشن مهرگان در آغاز ماه مهر و فصل پاییز بوده است و این شیوه دستکم تا پایان دوره هخامنشی و احتمالاً تا اواخر دوره اشکانی نیز دوام داشته است. اما از این زمان و شاید در دوره ساسانی، جشن مهرگان به مهر روز از مهر ماه یا شانزدهم ماه مهر منتقل می‌شود
تا سی سال پیش، زردشتیان کرمان، در این روز، به یاد مردگان، مرغی را کشته و شکمش را با حبوبات و آلو انباشته و به عنوان خوراک ویژه، یادمان مردگان می‌پختند
فردوسی در شاهنامه به پیدایش این جشن در دوران پادشاهی فریدون اشاره کرده‌است
Comments