شهریورگان - آذر جشن
- laksariamir
- Sep 25, 2020
- 4 min read
شهریورگان-آذر جشن
گرد هم آییم کنیم یادی ز جشنی از دیار
جشنی از ایران زمین از کیش و آیین ریشه دار
روز و ماه چون گشته همنام , گشته جشنی برقرار
جشن شهریور و آذر جشن رسیده پرشرار
روز داراب , روز مانی , کوروش پر اقتدار
روزی با یاد پدرها , روز کشت و کشتزار
برده ایم ما گرچه از یاد جشنهای بیشمار
رفته از یاد زیر یوغ تازیان نابکار
هرچه بود و هر چه هست چون گشته بر ما یادگار
بار دیگر آوریم در یاد خود با افتخار
گرد هم آییم کنیم یادی ز آیین همقطار
اندک اندک تا شود آیین و فرهنگ ماندگار
روز چهار از ماه شهریور که جشن است در دیار
جشنی از ایران زمین است جشنی است بس ریشه دار
ا.ه.ل.ایرانی -اهلی - شهریور ۱۳۹۹
---
شهریورگان
مرداد میرود تا رسد شهریور شادمان
جشنی دگر ز ره رسیده در شهریورگان
روز چهار همنام ماه , در سنت ایرانیان
پر گشت هوا از آرزوهای آشکار و نهان
پر شد ز شالی و گندم بویی در آسمان
گه میوزد آن نسیم که یاد آورد از مهرگان
بخشنده است زمین دگر باره بر رنجبران
پرورده در دامان نیکی و بارور این میان
یاد آورد نیاکان و مردمانی پر توان
یاد آورد از همرهی تا گشته باز مهربان
گردد رسا گفتار و پندار و کردارمان
از پختگی دانا شویم تا بارور اندیشه مان
گردیم دوباره هم آوا , پر توان و همزبان
از ره رسیده باری دگر چو شهریورگان
ا.ه.ل.ایرانی (اهلی) شهریور ۱۳۹۰
---
شهریورگان یا آذر جشن از جملهٔ جشنهای دوازدگانهٔ سال ایران باستان بوده‌است و از شمار جشنهای آتش بوده است.روز چهارم از هر ماه به نام شهریور می‌باشد و چهارم ماه شهریور جشن شهریورگان می‌باشد
شهریورروز از شهریورماه یا چهارمین روز این ماه، برابر است با جشن شهریورگان که از آیین‌ها و مراسم وابسته به آن هیچگونه آگاهی در دست نیست.
برگزار نشدن آیین‌های جشن شهریورگان توسط ایرانیان در زمانی طولانی، موجب شده است تا جزئیات آن به فراموشی سپرده شود و حتی در متون کهن نیز آگاهی‌های چندانی در باره آن فرا دست نیاید. به گزارش ایمنا، نام ماه شهریور که شکل تغییر یافته واژه اوستایی "خشَترِوَر" است به معنای کشور آسمانی، شهریاری آرمانی، ارجمند و شایسته و کشور آرزوشده است که البته مجازاً معنای بهشت می‌دهد. فرشته‌این ماه، در آسمان‌ها همیشه خواهان بزرگی و شکوه و مظهر قدرت رحمانی بوده و بر روی زمین یاری رسان بینوایان و مظهر رحم و مروت است که همه پادشاهان دادگر را تحت حمایت خود دارد. همچنین به گفته ابوریحان بیرونی در "آثارالباقیه"، این فرشته موکلِ جواهرات و فلزات ارزشمند برای صنعت در دنیا است و به دوام دنیا کمک می‌کند. لذا در کنار برگزاری این جشن که یکی از جشنهای دوازده گانه باستان است که در این روز مردم به حضور پادشاهان رسیده، شادباش می‌گفتند و به شادی و پایکوبی می‌پرداختند.
هر چند بدلیل عدم برگزاری آیین‌های جشن شهریورگان خصوصا پس از یورش تازیان، جزئیات آن کم کم فراموش شده ولی شواهد حاکی از آن هستند که در این روز مردم در خانه‌ها آتش افروخته، به ستایش اهورامزدا می‌پرداختند؛ سپس مهمانی برپا کرده، خوراکی‌های ویژه تدارک دیده و آن‌ها را به بینوایان و نیازمندان تقدیم می‌کردند. سپس در هنگام شب و به مناسبت تغییر هوا، آتش را به بام خانه‌های خود منتقل می‌نمودند. لازم به ذکر است که اهمیت جشن شهریورگان، تنها به سبب تلفیق نامها نیست؛ در این روز سه اتفاق بزرگ نیز گرامی داشته می‌شده است: تولد داراب و مرگ مانی که هر دو از شخصیت‌های تأثیرگذار آن دوران بودند و دیگری گرامیداشت روز پدر.
بر اساس برخی متون ایرانی، جشن شهریورگان یا چهارم شهریورماه، با زایش و مرگ دو نفر از تأثیرگذارترین شخصیت‌های تاریخ ایران همزمان است: زایش داراب و مرگ مانی.
خلف تبریزی در «برهان قاطع» (جلد سوم، ص ۱۳۱۶) از این روز به عنوان زادروز داراب نام می‌برد. با توجه به پاره‌ای اشاره‌های تاریخی و شباهت‌های داستان داراب در شاهنامه فردوسی و دیگر تاریخ‌نامه‌های ایرانی با گزارش‌های مورخان یونانی و ایرانی در باره کورش بزرگ، می‌توان احتمال ضعیفی در باره اینهمانی داراب و کوروش را پیش کشید. ممکن است منتسب دانستن زادروز داراب یا کورش به روز شهریورگان که بر شهریاری آرمانی و شایسته دلالت دارد، یادمانی از خاطره پادشاهی کورش بزرگ در یاد مردمان و تاریخ‌نگاران بوده باشد.
اما از سوی دیگر متون مانوی از این روز به عنوان روز جانباختن مانی یاد کرده‌اند:
«(مانی) با شادی بزرگ و با خدایان روشنی‌ها و با نوای چنگ و سرود شادی پرواز کرد . . . و جاودان بماند به نزد خداوند اهورامزدا . . . چهار روز گذشته از شهریورماه، شهریورروز، روز دوشنبه، ساعت یازده، در استان خوزستان و به شهر بیلاباد (گندی شاپور)، که او پرواز کرد . . . به سوی سرای فروغ».
بنگرید به: وامقی، ایرج، نوشته‌های مانی و مانویان، ۱۳۷۸، ص ۲۹۰ تا ۲۹۳؛ M. Boyce, Acta Iranica, No. 9.
آنگونه که از متون مانوی برمی‌آید، روز مرگ مانی در نزد مانویان یکی از بزرگترین جشن‌ها دانسته می‌شده و ظاهراّ به هنگام مرگ مانی این روز برابر با جشن «بِـما/ بِـمو» نیز بوده است.
به این ترتیب، چهارم شهریورماه نه تنها هنگام جشن شهریورگان، بلکه همزمان با جشن زادروز داراب (کورش) و جشن درگذشت یا جانباختن مانی نیز هست. همزمانی این دو رویداد اخیر از نگرگاهی دیگر نیز توجه برانگیز است: از سویی هنگام زایش پادشاهی بلندآوازه و کوششگر آرمان‌شهر ایرانی؛ و از سویی دیگر مرگ مانی درست در همین روز و دستاورد سلطه موبدان ساسانی بر ایران‌شهر و تباهی آرمان‌شهر ایرانی.
شهریورگان یا آذر جشن - آتش جشن , جشن آتش- از جملهٔ جشنهای دوازدگانهٔ سال ایران باستان بوده‌است و از شمار جشنهای آتش بوده است. روز چهارم از هر ماه به نام شهریور می‌باشد و چهارم ماه شهریور جشن شهریورگان می‌باشد. امروزه زرتشتیان این جشن را به عنوان روز پدر درنظر می‌گیرند. این جش به نیکوکاری, و سپاس از زمین, و آماده شدن برای درو کردن کشت, پیش از رسیدن پاییز هم ربط داده شده است. به روایاتی , جشن شهریورگان به زادروز داراب (کورش) و مرگ مانی هم ربط داشته.
خشترا به معنای کاری است که بر محور اندیشه ی نیک بچرخد که به زبان ساده تر همان کردار نیک است . کردار نیک همگامی با هستی است . امروزه گل ریحان را ویژه شهریور می نامند. مردم در خانه‌ها آتش می‌افروختند و ستایش خداوند و شکر نعمت‌های او می‌گزاردند. در خانه‌ها اغلب مهمانی برپا کرده و خوراک‌های گوناگون و ویژه تدارک می‌بینند و به مناسبت تغییر هوا، شب هنگام در بام‌ها نیز آتش می‌افروزند. اما بقایای این جشن نیز میان زرتشتیان فراموش شده و تنها شماری از خانواده‌های قدیم در کرمان به گونه‌ی محدودی این جشن را برگزار می‌نمایند. در دوران اخیر زرتشتیان جشن شهریورگان را به عنوان روز پدر انتخاب کرده‌اند، چرا که شهریور از امشاسپندان و به معنای شهریاری بر اراده و نفس است
댓글